De aanslag

Boekverslag V5 periode 1

De aanslag

Harry Mulisch

Samenvatting

De samenvatting die in de volgende link staat is een goede weergave van wat er in het boek De aanslag gebeurt:

http://www.scholieren.com/boek/582/de-aanslag/zekerwetengoed

Mijn mening

Ik begon met vrij hoge verwachtingen aan dit boek. Tijdens het lezen zijn deze verwachtingen ook waar gemaakt. De aanslag is een enorm aangrijpend en bovendien origineel boek. Het is niet het standaardverhaal over een familie die onderduikt of wordt opgepakt. Het gaat over meer dan alleen de oorlog en dat is wat De aanslag voor mij zo’n goed boek maakt.

Ik vind dat er een heel duidelijk en realistisch beeld wordt geschetst van de personages in het boek en dan met name de hoofdpersoon Anton Steenwijk. Het boek is geschreven vanuit het perspectief van Anton. In de loop van het boek neem je waar dat Anton ouder wordt en verandert, dat merk je ook aan zijn handelingen en de manier waarop hij zich gedraagt. Ik heb altijd al een voorkeur gehad voor boeken waarbij de hoofdpersoon gedurende zijn leven wordt gevolgd, dus dat zijn of haar leven wordt beschreven. De aanslag is hier een heel mooi voorbeeld van.

In het verhaal staat de grote vraag: ‘Wiens schuld is de gebeurtenis die in eind 1945 Antons leven overhoop gooide?’ 

Ook al zoekt Anton niet bewust naar het antwoord op die vraag en wil hij het eigenlijk niet eens weten, hij komt telkens meer te weten over wat er die avond in 1945 precies is gebeurd.

Het enige minpuntje in mijn mening is dat het geen ‘spannend’ boek is. Natuurlijk is de aanslag die plaatsvindt een spannende gebeurtenis, maar in de rest van het boek wordt niet echt spanning opgebouwd. Er wordt vaak naar de toekomst van Anton verwezen, dan weet je al wat er gaat gebeuren en zit er niet veel spanning in.

Dat wat het meest mijn mening heeft gevormd is dat het de impact weergeeft die de oorlog op een normaal gezin heeft gehad. Alles leek bij de familie Steenwijk goed te gaan nu de oorlog eindelijk bijna voorbij was, maar opeens door een simpele handeling, worden hun levens zo overhoop gehaald. De manier waarop Mulisch dit beschrijft heeft die impact op een mooie en ingrijpende manier duidelijk gemaakt.
Vergeleken met de andere boeken die ik voor de lijst heb gelezen vond ik dit een erg goed boek. Ik vond De aanslag beter dan Hemelvaart (van Judith Koelemeijer) en Het recht op terugkeer (van Leon de Winter). Ook al vond ik De aanslag een prachtig boek, Het huis van de moskee (van Kader Abdollah) blijft mijn favoriete boek dat ik voor de lijst heb gelezen.

Argumentatieopdracht

De aanslag is misschien wel het bekendste boek van Harry Mulisch. Vrijwel iedere Nederlander heeft het boek gelezen of kent het. Bij zo’n populair boek is de vraag of deze bekendheid en populariteit wel verdiend is.

In De aanslag beschrijft Mulisch het verhaal van de jonge Anton Steenwijk. Op een avond in1945 verandert het leven van Anton drastisch door de aanslag op de NSB’er Fake Ploeg waarbij hij zijn familie verliest. De rest van zijn leven blijft deze gebeurtenis hem achtervolgen en geleidelijk komt hij te weten wat er die cruciale avond is gebeurd.

Het boek begint met de aanslag op Fake Ploeg, hier blijkt al hoe de schrijfstijl van Mulisch in elkaar zit: heldere, eenvoudige zinnen die een duidelijk beeld schetsen van de situaties in het boek. Mulisch geeft een levendige omschrijving van de sfeer in het verhaal. Op het moment van de aanslag zelf wordt de diepe stilte en het verstrijken van de tijd zo goed beschreven dat je de angst van de personages zelf voelt. Ook de passage waarbij Anton in een cel zit opgesloten wekt het gevoel op dat je er zelf bij bent en naast hem in de cel zit.

Aan het begin van het verhaal is Anton een jongen van 12. Mulisch heeft goed het referentiekader van een kind kunnen beschrijven. Alle narigheid die tijdens en na de aanslag gebeurt dringt niet helemaal tot Anton door. Ondanks alle problemen komt bij Anton een soort kinderlijke opwinding naar boven wanneer hij bijvoorbeeld voor het eerst in een auto zit. Zulke momenten maken dat het een erg realistisch verhaal is.

In het verhaal komen behalve Anton nog veel andere personages voor die allemaal een eigen karakter hebben. Personages die in de jeugd van Anton een rol hebben gespeeld komen ook later als hij ouder is weer terug. Als Anton studeert komt hij Fake Junior, de zoon van Fake Ploeg, tegen. Hierdoor wordt Anton weer geconfronteerd met het verleden en zo wordt een link gelegd tussen het verleden en het heden.

De grote vraag in dit verhaal is de vraag wiens schuld het is wat er die avond in 1945 is gebeurd. Anton komt beetje bij beetje meer te weten over wat er bij de aanslag is gebeurd. Als lezer zit je na de beschrijving van de aanslag op Fake Ploeg helemaal in het verhaal. Zelf word je ook helemaal gegrepen door de vraag wiens schuld het is. Je gaat als het ware samen met Anton op zoek naar de antwoorden.

Door de combinatie van eenvoud, sfeerimpressies en het terugkerende verband tussen verleden en heden heeft Mulisch een fascinerende roman weten te creëren die de lezer aangrijpt en bijblijft.