De donkere kamer van Damokles

De donkere kamer van Damokles
door Willem Frederik Hermans

Samenvatting

Link http://www.scholieren.com/boek/380/de-donkere-kamer-van-damokles/zekerwetengoed

Mijn mening

De donkere kamer van Damokles was een prachtig boek om te lezen. Willem Frederik Hermans heeft het leven van Osewoudt en zijn (wellicht gefantaseerde) dubbelganger Dorbeck heel mooi onder woorden gebracht.

Bij het lezen van dit boek werd ik gegrepen door de spanning en mysterie van het verhaal. De gebeurtenissen volgen elkaar snel op, Osewoudt pleegt verschillende moorden en wordt enkele malen opgepakt en vervolgens ontsnapt hij weer. Ik vond het lezen van die passages erg boeiend. Door de manier waarop het boek is geschreven wilde ik steeds doorlezen en meer te weten komen.

Al de gebeurtenissen die plaatsvinden staan met elkaar in verband, ook al wordt niet direct duidelijk hoe. Toeval speelt bij vele situaties wel een erg grote rol maar dit doet niet af aan de realiteit van het verhaal en de personages.

Dat wat mij echter het meest aansprak bij het lezen van dit boek was het mysterie omtrent Osewoudt en Dorbeck. Het personage Dorbeck wordt al in het vijfde hoofdstuk geïntroduceerd. Vanaf dit moment  heb ik tot het laatste deel van het boek gedacht dat Dorbeck werkelijk bestond. Ik vond het natuurlijk wat raar dat hij gedurende vier jaar niets van zich liet horen en daarna af en toe een beroep deed op Osewoudt, maar ik beschouwde hem gewoon als een toegewijd verzetsstrijder die zich verscholen hield.
Maar aan het einde van het boek, wanneer Osewoudt eerst door de Duitsers en vervolgens door de geallieerden wordt gevangengenomen en ondervraagd, ontstaat echter de mogelijkheid dat Dorbeck slechts een figuur is die door Osewoudt is bedacht. Hiervan raakte ik eerst even in de war, want ik wist dat er bewijzen waren dat Dorbeck bestond. Maar door verder te lezen kwam ik er achter dat al die bewijzen en getuigen verloren waren gegaan, zodat het raadsel bleef bestaan.

Dit stuk van het boek, waarin Osewoudt gevangen wordt gehouden en wordt geconfronteerd met het feit dat ieder spoor van Dorbeck onvindbaar is, vond ik een van de beste stukken in het boek. Hermans beschrijft realistisch hoe Osewoudt ten einde raad is, terwijl hij zijn best doet degenen die hem gevangen houden te overtuigen van zijn onschuld en het bestaan van Dorbeck.

Ook het einde was een goed stuk. Uit de gesprekken met Pater Beer blijkt dat Osewoudt nog steeds stellig gelooft in het bestaan van Dorbeck. Het vertrouwen dat Osewoudt koestert in het bestaan van Dorbeck is bizar maar aangrijpend. Ondanks dat ieder bewijs dat hij bestaat onvindbaar is, blijft Osewoudt erop vertrouwen dat Dorbeck zal komen en dat hij onschuldig zal worden verklaard. Op dat moment hoopte ik zelf ook heel hard dat dit werkelijk zou gebeuren.

Ik vond het einde goed hoewel ik graag een andere afloop had gewild. Ik had gehoopt dat het Osewoudt nu eindelijk na al zijn ongeluk een keer mee zou zitten en dat hij gespaard zou blijven.

De schrijfstijl vond ik betrekkelijk eenvoudig, er waren geen verschrikkelijk lange of moeilijke zinnen aanwezig. Hermans geeft veel levendige beschrijvingen van alles wat zich in het leven van Osewoudt afspeelt, van de situaties tot de personages. Door deze beschrijvingen kreeg ik een goede indruk van het leven in de oorlogstijd en in het bijzonder van het leven van Osewoudt.

De donkere kamer van Damokles vind ik samen met Het huis van de moskee het beste boek dat ik tot nu toe voor de lijst heb gelezen. Het verhaal, de personages en met name Osewoudt en Dorbeck hebben ervoor gezorgd dat ik dit boek met veel interesse heb gelezen, zonder me ook maar een moment te vervelen.

Argumentatieopdracht

De donkere kamer van Damokles, geschreven door Willem Frederik Hermans, werd in 2012 gekozen ter gelegenheid van de actie Nederland Leest. Waarom werd juist dit boek gekozen? Wat zorgt ervoor dat De donkere kamer van Damokles het uitverkoren boek voor deze campagne werd?

De donkere kamer van Damokles is een ingrijpend boek dat je niet meer loslaat. Het vertelt het verhaal van een sigarenverkoper Henri Osewoudt in het dorpje Voorschoten ten tijde van de Duitse bezetting. Wanneer de Nederlandse officier Dorbeck, die toevallig verschrikkelijk veel op hem lijkt, hem vraagt een fotorolletje te ontwikkelen, ontwikkelt zijn leven zich in een compleet nieuwe richting waarin hij bij het verzet betrokken raakt.

De spannende gebeurtenissen volgen elkaar razendsnel op: moorden worden gepleegd, mensen opgepakt en weer vrijgezet en al deze gebeurtenissen zijn met elkaar vervlochten tot een prachtig verhaal.

Door alle verzetsactiviteiten tegen de achtergrond van de oorlog kan het boek worden gelezen als een puur spannend oorlogsverhaal, maar het is zoveel meer dan dat alleen. Het is een spel tussen fantasie en werkelijkheid. Wanneer de mogelijkheid wordt geïntroduceerd dat Dorbeck slechts een hersenspinsel van Osewoudt is, ontrafelt zich een mysterie. In verscheidene verhoorkamers probeert Osewoudt degenen die hem gevangen houden ervan te overtuigen dat Dorbeck bestaat. In zoektocht naar bewijs, die voorbestemd lijkt te mislukken, blijft Osewoudt stellig overtuigd van zijn gelijk, zelfs als de situatie er voor hem wanhopig uitziet. Als lezer word je gegrepen en geroerd door deze standvastigheid en zijn vertrouwen in Dorbeck.

Niet alleen de gebeurtenissen in het boek zijn uitzonderlijk mooi, ook over de stijl van Hermans valt geen slecht woord te zeggen. Met korte duidelijke zinnen schetst Hermans perfect een realistisch beeld van de situatie in de oorlog. In een wereld waarin mensen schuilgaan achter valse identiteiten en schuilnamen worstelt Osewoudt met zijn eigen identiteit en die van Dorbeck en wat hij eigenlijk voorstelt zonder Dorbeck. “Wie is nog te vertrouwen? Iedereen bedriegt iedereen.”

Het is dus ook een psychologische roman over identiteit van jezelf en van anderen. Als lezer begin je jezelf af te vragen wat jij zou doen in de situaties en wie je zou geloven. Zou je de kant van de Duitse en geallieerde officieren kiezen die zeggen dat Osewoudt schuldig is en Dorbeck niet bestaat, of blijf je geloven in Osewoudt, en daarmee in de raadselachtige Dorbeck? Dit mysterie speelt voortdurend in je achterhoofd tijdens het lezen.

Doordat het verhaal wordt verteld met Osewoudt als centrale persoon, leeft de lezer met hem mee en vertrouwt hem. Wanneer Osewoudt iets ergs overkomt, met name wanneer hij van de Duitsers verlost is en naar het bevrijde deel van Nederland gaat en daar vervolgens wordt opgepakt door de geallieerden, grijpt de onrechtvaardigheid van deze situatie je als lezer aan. Want je weet dat hij in de oorlog heeft gestreden voor het vaderland door orders van Dorbeck uit te voeren.

Door te lezen probeer je het puzzelstuk van Osewoudts gedachten te ontrafelen: heeft hij Dorbeck bedacht als een soort ideaalbeeld of bestaat hij werkelijk en is Osewoudt gewoon een slachtoffer van een enorm toeval? Al deze dingen zijn in De donkere kamer van Damokles door elkaar geweven tot een prachtig, enigszins somber verhaal dat een waar genoegen is om te lezen.